અનુક્રમણિકા

1. અંતિમ આદેશની પ્રસ્તાવના
2. પાંચમી આવૃત્તિનું આમુખ
3. પરિચય
4. પુરાવા
5. શ્રીલ પ્રભુપાદના અંતિમ આદેશ વિરુદ્ધ ઉઠેલા સીધા સંલગ્ન વાંધાઓ
6. “નિયુક્તિ ટેપ”
7. બીજા સંબંધિત વાંધાઓ
8. નિષ્કર્ષ
9. ઋત્વિક એટલે શું?
10. દીક્ષા
11. શ્રીલ પ્રભુપાદની શિક્ષાઓમાંથી અનુરૂપ અવતરણો
    1. શું ગુરુ શારીરિક રીતે ઉપસ્થિત હોવા જરૂરી છે?
    2. આદેશને અનુસરો, શરીરને નહિ
    3. પુસ્તકો પર્યાપ્ત છે
    4. શ્રીલ પ્રભુપાદ આપણા સનાતન ગુરુ છે
12. પરિશિષ્ટ
    1. ૯ જુલાઈ, ૧૯૭૭ પત્રઃ "તમામ જી.બી.સી. અને મંદિર પ્રમુખો માટે"
    2. ૧૦ જુલાઈ, ૧૯૭૭ પત્ર
    3. ૧૧ જુલાઈ, ૧૯૭૭ પત્ર
    4. ૨૧ જુલાઈ, ૧૯૭૭ પત્ર
    5. ૩૧ જુલાઈ, ૧૯૭૭ પત્ર
    6. શ્રીલ પ્રભુપાદનું વસિયતનામું (૪ જૂન, ૧૯૭૭ ) અને વસિયત-પુરવણી (૫ નવેમ્બર, ૧૯૭૭ )
    7. ખંડ વાર્તાલાપ
    8. પિરામીડ ગૃહ એકરાર ડિસેમ્બર ૩, ૧૯૮૦

પુરાવા

શ્રીલ પ્રભુપાદના અંતિમ આદેશ વિરુદ્ધ ઉઠેલા સીધા સંલગ્ન વાંધાઓ

• ઋત્વિક પ્રણાલી રદ કરવી.

• ઋત્વિક પ્રણાલી શ્રીલ પ્રભુપાદના પ્રસ્થાન સાથે રદ કરવી.

• શ્રીલ પ્રભુપાદ તેમની ગેરહાજરીમાં દીક્ષારંભ કઈ રીતે ચલાવવા ઇચ્છતા હતા એ વિશે જો ૯ જુલાઈ પત્ર પહેલાંની તેમની શિક્ષાઓ ખરેખર સ્પષ્ટ હતી કે જેથી તેમને લાગ્યું કે આ બાબતે કોઈ વિશેષ નિર્દેશિકા આપવાની જરૂર નથી, તો પછી શા માટે જી.બી.સી.એ શ્રીલ પ્રભુપાદ પાસે એક વિશેષ પ્રતિનિધિમંડળ મોકલ્યું? આ પ્રતિનિધિમંડળનો મુખ્ય ઉદ્દેશ દીક્ષારંભ વિશે શું કરવું એ જાણવાનો હતો, “ખાસ કરીને” એવા સમયે માટે જ્યારે શ્રીલ પ્રભુપાદ તેઓની સાથે ન હોય! (કૃપા કરી જુઓ “નિયુક્તિ ટેપ”, પૃષ્ઠ ૩૪). શ્રીલ પ્રભુપાદની તબિયત સારી ન હતી, તેઓ દેહ ત્યાગ કરવાના હતા, અને અહીં તેમના સૌથી વરિષ્ઠ ભક્તો તેમને એવા મૂળભૂત પ્રશ્નો પૂછી રહ્યા છે કે જેના ઉત્તરો તેમણે પાછલા દસકથી ઘણી વખત આપી દીધા હતા એમ મનાય છે.

• જો શ્રીલ પ્રભુપાદે પહેલેથી જ સ્પષ્ટપણે એમ.એ.એસ.એસ. પ્રથા જણાવી દીધી હતી તો પછી શા કારણ તેમણે તેના સંચાલન માટે આટલી ઓછી સૂચનાઓ આપી કે તુરંત તેમના પ્રસ્થાન બાદ તેમની સૌથી વરિષ્ઠ વ્યક્તિઓને તેના સંચાલન વિશે શ્રીધર મહારાજને (ગૌડીયા મઠ) પૂછવાની જરૂર પડી?

• જો ખરેખર દરેકને ચોક્કસપણે એટલું સ્પષ્ટ હતું કે શ્રીલ પ્રભુપાદની ઇચ્છા દરેક જણ દીક્ષા ગુરુ બને એમ હતી તો પછી શા માટે જી.બી.સી.એ ક્ષેત્રિય પ્રણાલી રચી જેમાં દીક્ષા-ગુરુપદ ખૂબ સીમિત રાખવામાં આવ્યું હતું અને તેને લગભગ એક દાયકા સુધી ચાલવા દેવામાં આવી?

“નિયુક્તિ ટેપ”

• કોઈકે તેમને બીજા પ્રશ્નો પૂછ્યા હોય.

• ભાગ્યવશ આ પ્રશ્નો સત્‌સ્વરૂપ મહારાજના મૂળ પ્રશ્નનો સાચો ઉત્તર મેળવવા કામના હોય.

નિષ્કર્ષ

બીજા સંબંધિત વાંધાઓ

• દિવ્ય જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ જેનાથી તેઓ તેમના બધા દોષમાંથી શુદ્ધ બને.
• દીક્ષા ગુરુના આદેશનું હરહંમેશ પાલન કરવાના સંકલ્પને ટકાવી રાખવું.
• આધ્યાત્મિક ગુરુના આદેશોનું ઉત્સાહપૂર્વક અમલ કરવાનું પ્રારંભ કરવું.

• એવો કોઈ ઉલ્લેખ નથી કે આ “પ્રશ્નોત્તર”, “સેવા”, અને “નિરીક્ષણ” માટે પ્રત્યક્ષ સંપર્ક જરૂરી હોય.

• ભગવદ્‍-ગીતા ૪.૩૪ ભાવાર્થ અનુસાર એક શિષ્ય માટે આ પ્રવૃત્તિઓને આવશ્યક બતાવી છે. આમ આ પ્રવૃત્તિઓ માટે જો ગુરુ આ જ ગ્રહ પર હાજર હોવા જરૂરી હોય તો ૧૪ નવેમ્બર ૧૯૭૭ના રોજથી કોઈ પણ વ્યક્તિ શ્રીલ પ્રભુપાદનું શિષ્ય ન ગણાય.  

• “પ્રશ્નોત્તર” થાય જેથી “આધ્યાત્મિક ગુરુ” “જ્ઞાન આપી” શકે. પરંતુ “જ્ઞાન આપવું” એ પણ શિક્ષાની જ વ્યાખ્યા છે, અને એવું પહેલેથી જ સ્વીકારવામાં આવ્યું છે કે શિક્ષા આપવા હેતુ અથવા શિક્ષા સંબંધિત પ્રશ્નોના જવાબ મેળવવા ગુરુને એક સમાન ગ્રહ પર હાજર રહેવાની જરૂર રહેતી નથી (કૃપા કરી જુઓ પૃષ્ઠ ૯૫ – “શું ગુરુ શારીરિક રીતે ઉપસ્થિત હોવા જરૂરી છે?”). ઉપરાંત, ઉપર સમજાવ્યું તેમ, આ દરખાસ્તના તર્ક મુજબ ૧૪ નવેમ્બર ૧૯૭૭ના રોજથી કોઈને પણ “જ્ઞાન અપાયું” ન કહેવાય. 

• “નિરીક્ષણ” એ ભાવિ શિષ્યએ નિયામક સિદ્ધાંતોના અમલ માટે કરેલો એક કરાર છે, અને તેની નિગરાની ગુરુના પ્રતિનિધિઓ દ્વારા થઈ શકે છેઃ

• શ્રીલ પ્રભુપાદે સંસ્થાની સ્થાપના કઈ રીતે કરી તે ધ્યાનમાં લઈએ તો ઉપરોક્ત શરતનું પાલન અશક્ય રહ્યું હોય. તેમણે તેમના હજારો શિષ્યોમાં શક્યપણે દરેકનું નિરીક્ષણ પૂરા ૬ માસ સુધી કર્યું ન હોય. આમ જો ઉપરોક્ત જણાવેલી આવશ્યકતા શ્રીલ પ્રભુપાદ દ્વારા પૂરી કરવાની હતી તો પ્રતિનિધિઓને ઉપયોગમાં લેવાનું કાર્ય કેવળ પસંદગીનો વિષય ન હતો પરંતુ સંપૂર્ણપણે અનિવાર્ય હતું. જો ગુરુ દ્વારા થતી પ્રત્યક્ષ પરીક્ષા (જેમાં તેઓ શારીરિક રીતે કાર્યરત હોય) એક અખંડિત શાસ્ત્રિક સિદ્ધાંત હતો તો શા કારણે શ્રીલ પ્રભુપાદે (સમગ્ર વિશ્વમાં શિષ્યો અને કેન્દ્રો સાથે) જાણીજોઈને પ્રચાર મંડળ રચ્યું જેથી આવી પ્રત્યક્ષ પરીક્ષા અશક્ય બને? પ્રત્યુત્તરમાં એવી દલીલ કરાય છે કે શ્રીલ પ્રભુપાદે તેમની પ્રચાર સફળતા શાસ્ત્રોના ઉલ્લંઘન ભોગે મેળવી, અને આવી દલીલ સામાન્યતઃ ભારતમાં બીજા ગૌડીયા વૈષ્ણવ સમુદાય દ્વારા કરાય છે.

• સ્વયં આચાર્ય તરફથી સવિસ્તૃત વ્યવહારું આચરણના મજબૂત પુરાવા પરથી ઉપરોક્ત તમામ મુદ્દાઓ વધુ સિદ્ધ થાય છે. શ્રીલ પ્રભુપાદે કોઈ પ્રકારની પ્રત્યક્ષ પરીક્ષા વિના તેમના બહુમત શિષ્યોનું દીક્ષારંભ કર્યું. આમ, શ્રીલ પ્રભુપાદે એક એવી પ્રણાલી રચી જે થકી દીક્ષા માટે તેમના પ્રતિનિધિઓની સન્મુખ જવું એ તેમની પ્રત્યક્ષ સન્મુખ જવા બરાબર થાય. એવી દલીલ થઈ શકે કે પ્રત્યક્ષ પરીક્ષા રદ થવી સ્વાભાવિક હતી કારણ કે ગુરુ હજુ આ ગ્રહ પર હાજર હતા. આમ પ્રત્યક્ષ પરીક્ષા કદાચ સૈદ્ધાંતિક રીતે થઈ હોય. પરંતુ આવી દલીલ પાછળ કોઈ આધાર નથી કેમ કેઃ

• શ્રીલ પ્રભુપાદ ઘણી વાર દીક્ષારંભ સમારોહ સમયે પ્રત્યક્ષ હાજર ન હતા. આવા સમારોહ ઘણી વખત મંદિર પ્રમુખો, વરિષ્ઠ સંન્યાસીઓ અને ઋત્વિકો જેવા તેમના પ્રતિનિધિઓ દ્વારા કરવામાં આવ્યા હતા.

• એવું સ્વીકારવામાં આવે છે કે શ્રીલ પ્રભુપાદ લગભગ બે દસકોથી પ્રત્યક્ષ ઉપસ્થિત ન હોવા છતાં તેમના હજારો શિષ્યો દીક્ષાની આ પ્રક્રિયાથી હજુ લાભ મેળવી રહ્યા છે.

• તેઓ દિવ્ય જ્ઞાન આપે છે – દીક્ષાની વ્યાખ્યા.
• તેઓ ભક્તિ-લતા-બીજનું રોપાણ કરે છે – દીક્ષાની વ્યાખ્યા.

• એ જ વ્યક્તિએ જેમણે કહ્યું કે વૈષ્ણવ શબ્દકોશમાં “ઋત્વિક” જેવો કોઈ શબ્દ જ નથી (ઇસ્કૉન જર્નલ ૧૯૯૦, પૃષ્ઠ ૨૩), પછી ભલે આ શબ્દ શ્રીમદ્‍ ભાગવતમ્‌માં અવાર નવાર પ્રયોગમાં આવે છે, અને શ્રીલ પ્રભુપાદ દ્વારા સ્વ-હસ્તાક્ષરિત ૯ જુલાઈ પત્રમાં તેનો પ્રયોગ થયો છે.

• એ જ વ્યક્તિએ જેમણે કહ્યું કે દીક્ષારંભ કરવા શ્રીલ પ્રભુપાદને કોઈ સવિશેષ અધિકૃતિ આપવામાં આવી ન હતીઃ

• એ જ વ્યક્તિએ જેમણે કહ્યું કે તીર્થ, માધવ અને શ્રીધર મહારાજ સંનિષ્ઠ આચાર્યો હતા, ભલે પછી તેઓ અધિકૃત ન હતા એમ શ્રીલ પ્રભુપાદે કહ્યું હતું:

• એ જ વ્યક્તિએ જેમણે હાલમાં દાવો કર્યો કે શ્રીલ પ્રભુપાદે કંઈ બધું જ આપ્યું નથી, અને ઉચ્ચ જ્ઞાન મેળવવા માટે એક રસીકા ગુરુની સન્મુખ જવું અનિવાર્ય છે.

• સ્વયં અમલમાં મૂકેલી કોઈ પણ વ્યવસ્થાપન પ્રણાલીને બદલવાની સત્તા શ્રીલ પ્રભુપાદે જી.બી.સી.ને ક્યારેય આપી નથી:

• ઋત્વિક પ્રણાલી ઇસ્કૉનમાં દીક્ષારંભના સંચાલન માટે તેમને પસંદ કરેલી એક પદ્ધતિ છે. જી.બી.સીનું કાર્ય આ પ્રણાલી વ્યવસ્થિત રીતે ચાલે તેની ખાતરી કરવાનું છે, નહિ કે તેને રદ કરી તેમની પોતાની પ્રણાલી શરૂ કરી ક્રમશઃ તેમની પોતાની ફિલસૂફી ઉપજાવવાનું:

દીક્ષા

શ્રીલ પ્રભુપાદની શિક્ષાઓમાંથી અનુરૂપ અવતરણો

શું ગુરુ શારીરિક રીતે ઉપસ્થિત હોવા જરૂરી છે?

પુસ્તકો પર્યાપ્ત છે

શ્રીલ પ્રભુપાદ આપણા સનાતન ગુરુ છે

પરિશિષ્ટ

ખંડ વાર્તાલાપ

ખંડ વાર્તાલાપ એપ્રિલ ૨૨, ૧૯૭૭, મુંબઈ

ખંડ વાર્તાલાપ મે ૨૭, ૧૯૭૭, વૃંદાવન

ખંડ વાર્તાલાપ ૨૮ મે ૧૯૭૭, વૃંદાવન*

ખંડ વાર્તાલાપ જુલાઈ ૭, ૧૯૭૭, વૃંદાવન

ખંડ વાર્તાલાપ જુલાઈ ૧૯, ૧૯૭૭, વૃંદાવન

ખંડ વાર્તાલાપ ઑક્ટોબર ૧૮, ૧૯૭૭, વૃંદાવન

ખંડ વાર્તાલાપ નવેમ્બર ૨, ૧૯૭૭, વૃંદાવન

પિરામીડ ગૃહ એકરાર ડિસેમ્બર ૩, ૧૯૮૦